Τι είναι τα αδενώματα υπόφυσης
Τα αδενώματα υπόφυσης είναι καλοήθεις όγκοι, οι οποίοι έχουν αργό ρυθμό ανάπτυξης και δημιουργούνται από τα κύτταρα της υπόφυσης.
Υπόφυση είναι ο μικρός (μέγεθος μπιζελιού), αλλά πολύ σημαντικός, ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, στο ύψος των ματιών. Η περιοχή όπου βρίσκεται η υπόφυση ονομάζεται τουρκικό εφίππιο και βρίσκεται κάτω από τα οπτικά νεύρα. Η υπόφυση ελέγχει τη λειτουργία των περισσότερων αδένων και χωρίζεται στον πρόσθιο (αδενοϋπόφυση) και οπίσθιο (νευροϋπόφυση) λοβό.
Τα αδενώματα της υπόφυσης διακρίνονται σε μικροαδενώματα, τα οποία είναι μικρότερα από 1 εκατοστό, και μακροαδενώματα, τα οποία είναι 1 εκατοστό ή μεγαλύτερα.
Τα αδενώματα μπορούν να είναι εκκριτικά, που σημαίνει ότι παράγουν κάποια ορμόνη, και μη εκκριτικά.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης των αδενωμάτων υπόφυσης
Τα αίτια για την εμφάνιση των αδενωμάτων δεν είναι ξεκάθαρα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αδενωμάτων υπόφυσης εμφανίζεται σε νέους ανθρώπους (κυρίως γυναίκες) στους οποίους δεν έχει παρουσιαστεί κάποια άλλη ασθένεια.
Παρόλα αυτά, έχει παρατηρηθεί ότι τα αδενώματα υπόφυσης δημιουργούνται συχνά και σε ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας (MEN 1).
Ποια είναι τα συμπτώματα των αδενωμάτων υπόφυσης
Η φύση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από τα αδενώματα εξαρτάται από το αν αυτά είναι εκκριτικά ή μη εκκριτικά.
Όταν το αδένωμα είναι μη εκκριτικό, τότε τα συμπτώματα στην αρχή είναι συνήθως μηδενικά. Έτσι, το αδένωμα μεγαλώνει και μόλις φτάσει σε μέγεθος περίπου 10 χιλιοστών, τότε αρχίζει και ασκεί πίεση στην υπόφυση και τα οπτικά νεύρα που βρίσκονται στην περιοχή, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η όραση του ασθενούς.
Τα συμπτώματα που μπορούν να προκληθούν από τα αδενώματα υπόφυσης είναι:
- Ζαλάδες και πονοκέφαλος
- Αίσθημα κόπωσης
- Προβλήματα στην όραση
- Ορμονικές διαταραχές
Στην περίπτωση του εκκριτικού αδενώματος υπόφυσης, τα συμπτώματα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση, μιας και σχετίζονται με το είδος της ορμόνης που εκκρίνεται από το αδένωμα.
Συμπτώματα στις περιπτώσεις υπερέκκρισης ορμόνης
- Προλακτίνη. Διαταραχές της περιόδου, έκκριση υγρού από το στήθος, μειωμένη libido και μείωση τριχοφυΐας.
- Κορτιζόλη (ACTH). Σε αυτή την περίπτωση έχουμε τη νόσο Cushing όπου θα παρουσιαστεί αύξηση βάρους, ελάττωση μυϊκής μάζας, αλλοιώσεις στο δέρμα στην περιοχή της κοιλιάς και του στήθους, μώλωπες, ακμή, έντονη τριχοφυΐα, διαταραχή περιόδου, σακχαρώδης διαβήτης.
- Αυξητική ορμόνη. Παρουσιάζεται μεγαλακρία όπου αυξάνεται το μέγεθος των άνω και κάτω άκρων, αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του προσώπου, δημιουργείται προγναθισμός, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης.
- TSH. Αυξάνεται ο μεταβολισμός, παρουσιάζεται έντονη εφίδρωση, ταχυκαρδία, ανεξήγητη απώλεια κιλών.
Διάγνωση για τα αδενώματα υπόφυσης
Η διάγνωση για την πάθηση γίνεται μέσα από τον έλεγχο στα επίπεδα των ορμονών στο αίμα, οφθαλμολογική εξέταση και μαγνητική τομογραφία.
Ποια είναι η θεραπεία για τα αδενώματα υπόφυσης
Η θεραπεία των αδενωμάτων υπόφυσης γίνεται συνεργατικά από νευρολόγο και ενδοκρινολόγο, ενώ συχνά απαιτείται και συμμετοχή από οφθαλμίατρο.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική και εξαρτάται από τη φύση του αδενώματος (αν είναι εκκριτικό ή μη), καθώς και από το αν ασκεί πίεση στα οπτικά νεύρα.
Έτσι, η χειρουργική επέμβαση κρίνεται απαραίτητη όταν:
- Έχουν προκληθεί οπτικές διαταραχές λόγω των πιέσεων του όγκου στο οπτικό χίασμα
- Παράγεται ACTH ( νόσος του Cushing)
- Παράγεται αυξητική ορμόνη (μεγαλακρία)
- Κάποιες φορές εκκρίνεται προλακτίνη (στην περίπτωση που η φαρμακετυική θεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα)
Για τα πιο πολλά αδενώματα υπόφυσης ακολουθείται η μέθοδος της ενδοσκοπικής διασφηνοειδικής αφαίρεσης, δηλαδή επέμβαση μέσω της ρινός.
Με αυτή τη μέθοδο, η είσοδος γίνεται με τη χρήση ρινοσκοπίου- ενδοσκοπίου μέσα από τα ρουθούνια του ασθενούς.
Πραγματοποιείται μία μικρή τομή (περίπου 1 εκατοστού) στο βλεννογόνο της μύτης, χωρίς να προκαλείται κάποια εξωτερική αλλοίωση στο πρόσωπο. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια δίοδος που επιτρέπει την πρόσβαση στο σφηνοειδή κόλπο, ενώ με τη βοήθεια μικροσκοπίου επιτυγχάνεται η πλήρης οπτική επαφή στην περιοχή του τουρκικού εφιππίου. Στη συνέχεια, με τη χρήση του ρινοσκοπίου- ενδοσκοπίου, πραγματοποιείται η αφαίρεση του αδενώματος.
Μερικά από τα πλεονεκτήματα της ενδοσκοπικής σφηνοειδούς αφαίρεσης είναι:
- Η δυνατότητα ακριβούς απεικόνισης του αδένα
- Σύντομος χρόνος νοσηλείας (24 ώρες)
- Δεν προκαλούνται εμφανείς ουλές
- Δεν επηρεάζεται ο φυσιολογικός ιστός
- Δεν προκαλείται εκροή υγρού μετεγχειρητικά
